1

አብ ሰላማዊ ሰልፊ ፍራንክፎርት ታሕሳስ 11/2010 ብኣጋጠሚ ኣድማሳዊ መዓልቲ

ሰብኣዊ መሰላት ዝቐረበ መደረ (ብፍረወይኒ ገ/ጻድቕ)

ናይ‘ቲ ብ1948 ብባይቶ ሕቡራት መንግስታት ዝጸደቐ "ኣዋጅ ኣድማሳዊ ሰበኣዊ መሰል" መጀመርያ

መኽፈቲ፣ "ኩሎም ደቂ ሰባት ክውለዱ ከለዉ ሒዞም ነጻን ማዕረን ኣብ ክብሮምን መሰላቶምን እዮም

ዝውለዱ።" ይብል።

ሰለዚ በዚ ስነመጎት‘ዚ፡ መሰል ደቂ ኣንስትዮ ሰብኣዊ መሰል እዩ። ማለት ጓል አንስተይቲ ሰብ‘ያ መሰላ ድማ

ሰብኣዊ መሰል ክኸውን ናይ ግድን እዩ። እቲ ሓቂ እዚ ካብ ኮነ ደ‘አ ሰብኣዊ መሰል ደቂ ኣንስትዮ ኢልካ

ብፍሉይ ምጽውዑ ስለምንታይ ኣድለየ ኢሉ ዝግረም‘ውን ኣይስኣንን ይኸውን! እቲ ሓቂ ግን ዋላኳ እዚ

ኣዋጅ እዚ ብባይቶ ሕቡራት መንግታት ካብ ዝጸድቕ 60 ዓመቱ ኣሕሊፉ እንተዀነ - ብሓፈሽኡ ደቂ

ኣንስትዮ ካብ "ማዕረነት ኣብ ክብርን መሰለን" ርሑቕ‘የን ዘለዋ።

እቲ ንደቂ-ኣንስትዮ ናብ "ማዕርነት ኣብ ክብርን መሰልን" ከይበጽሓ ከልኪሉወን ዝጸንሐን ዘሎን እምባ

ንኽፈርስ ፍሉይ መርሆን ቃልስን የድልዮ። ምኽንያቱ ንኣማኢት ኣሽሓት ኽፍለ ዘመናት ዝኣክል ዝኸደ

ኣተሓሳስባ ስለ ዘሎ፤ ከም ንኣብነት

እዚ ባህሊ‘ዚ አብ ልዕል‘ቲ ኣብ ግላውን ማሕበራውን ሂወት አብ ርእሲ ጓል-ኣንስተይቲ ዝፍጸም ኣድልዎ፣

ተመሊሱ‘ውን ንኣብ ቁዋም ዝሰፈሩ ሕግታት ኣብ ተግባር ንኸይውዕሉ ጋሪዱ ሒዙ‘ሎ። ብኻልእ ኣዘራርባ

ባህሊ ንባዕሉ ብድሕረት ክሳቐ ጸኒሑ ተመሊሱ ንምዕባለ ሕብረተሰብ ንቕድሚት ንምኻድ ይገትእ። እሞ

ፍልልይ አብ መሰልን ማዕርነትን ደቂ ኣንስትዮ አብ ደቂ ሰባት ዘሎ ጾታዊ ኣድልዎ ጥራይ ዘይኰነስ ግህሰት

ሰብኣዊ መሰል ኰይኑ ይርከብ አሎ። እንሆ ከአ ኣብ ትሕቲ "ደቂ ኣንስትዮ ሰብ ኢና፤ መሰልና ድማ ሰበኣዊ

መሰል‘ዩ " ዝብል ሓቀኛን ጠርናፍን ዝኾነ ጭርሖ ኣብ ሙሉእ ዓለም ዝርከባ ደቂ ኣንስትዮ ዉዕዉዕ

ምትእስሳር ፈጢረን ብዝያዳ አብ ሰማንያታትን ተስዓታትን ብርኡይ ተንቀሳቒሰናሉ። እዚ ኽኣ ዓለም ለኻዊ

ምንቅስቐስ ኣለዓዒሉ። ከም ደቂ ኣንሰትዮ ንዘጋጥመን ጸገማትን ንዘመናት ዝኸደ ቁጠባውንውን

ማሕበራውን ፖለቲካውን ወጽዓታተን ከአ ሰፊሕ ተሰማዕነትን ኣቓልቦን ሂቡዎ።

ንርሕቀት ግህሰት ብኣብነት ንምርአይ ዝኣክል፣

ክትቅተል ከላ ዓይኑ ዘፍጠጠ ግህሰት ሰብኣዊ መሰል እዩ።

ከላ ዓይኑ ዘፍጠጠ ግህሰት ሰብኣዊ መሰል እዩ።

እብ ኤርትራ‘ውን ከምኡ ንጓል ኣንስተይቲ ጨኳኒ ዝኾነ ባህሊ ኣሎና። ጓል አንስትይቲ ውልድ ምስ በለት

ኣትሒካ ዝስደድ መልእኽቲ ኩሉ ንሳ ትሕቲ ሓዋ መዃና ንምምልኻት‘ዩ። ኣብ ክንዲ ማዕረቲ ወዲ 7 ገዜ

ዝዕለለላ 3 ገዜ ጥራሕ ይዕለለላ። እቲ ወዲ ሓያልን ተባዕን ተባሂሉ ኣብ 40 መዓልቱ ኣብ ቁርን ጽሓይን

ይወጽእ ንሳ ድማ ተወሳኺ 40 መዓለቲ የድልያ። እዚ ኩሉ ከም ኣባል ሕበረተሰብ ኣገልግሎታ ይኹን

ዓቕማ ንምድራት እዩ ዘተባብዕ። እዚ ኣብ ኤርተራ‘ውን ንጓል ኣንሰተይቲ ሃሳዪ ዝኾነ ባህሊ ከምዘሎ

ንምዝኽኻር ዝኣክለ‘ዩ እምበር እዚ ጥራሕ ከምዘይኮነ እዞም ዓበይቲ ኩሉና ብርግጽ ንፈልጦ ኢና።

ሰለዚ ኣብ ልዕሊ ጓል ኣንስተይቲ፡ ጓል ኣንስተይቲ ብምዃና ጥራሕ ካብ ወዲ ተባዕታይ ንታሕቲ እያ ዝብል

ባህላዊ ኣተሓሳስባ ከም ሓቂ ተወሲዱ ኣብ ዝተፈላለየ ኩርንዓት ዓለም ንዘመናት ኣብ ሊዕልኣ ክፍጸም

ዝጸንሐ ጭኮና ዂኔው ጾትኣ፣ ዓሌታ፣ ቋንቋኣ፣ ሃይማኖታ ኬድካ ማለት ብደረጃ ሰብኣውነታ ንጓል

ኣንስተይቲ ምስ‘ዚ ‘እዚ ናይ 1948 ኣዋጅ አድማሳዊ ሰብኣዊ መሰል ዝብል ዝሳነ ሰብኣዊ ግርምኣ ብምልባስ

2

ኣብ ትሕቲ "ሰብኣዊ መሰል ደቂ ኣንስትዮ" ዝብል እዚ ጭኮና‘ዚ ከብቅዕን ማዕረነት ደቂ ኣንስትዮ ክረጋገጽን

ዓለም ለኻዊ ምንቅስቓስ ኮይኑ‘ሎ።

ሎሚ አብ ኤርትራ ዘሎ ክውንነት አብ ሕቶ ሰብኣዊ መሰልን ክብሪ-ወዲሰብን‘ኳ ነቲ ነማርሮ ባህላዊ

ጽቕጠት ብንጥንቅልዓሾ ናብ ገብን ኣቢሉ ብምንቊልቋል ሓሊፍዎ‘ዩ። ቀደም‘ሲ - ኣደ ወሊዳ እኳ ትልእኽ

ኔራ፤ ወሊዳ ውላዳ ተመርዑን ተደረዑን ኔራ፤ ሎሚ ኣይኮነን ብመሰል ክትዛረብ ሃገርን ህዝብን ኵላ ናይ

መንግስቲ ኮይና‘ያ። ብጉጅለ ህግደፍ ተሃጊሮም‘ዮም፤ ዝወለደ ወላድ የብሉን፣ ዘጥረየ ንብረት የብሉን።

ኩሉ ገዜ ኣብ ዝኾነ ሕብረተሰብ ግህሰት ሰብኣዊ መሰላት ክርከብ ከሎ ቀንዲ ጾር ዝወርደንን ዝያዳ ዝህሰያን

ደቂ ኣንስትዮ እየን። ስለዝኾነ በቲ ኣብ ኤርትራ ተረኺቡ ዘሎ ፍጹም ብኩራት ሰብኣዊ መሰል ቀንዲ

ተቐባሊት መከራ ኮይና ዘላ ጓል ኣንተይቲ ኤርተራዊት እያ። ንኣብነት በዚ ኣብ ኤርተራ መዓልታዊ ሂወት

ኮይኑ ዘሎ ሕሉፍ ግህሰት ሰብኣዊ መሰል ዘንቀሎ፣ ሰብኣይ እንተትኣስረ፡ ሰብኣይ ካብ ማእሰርትን ባርነትን

ከምልጥ ሃዲሙ እንተተሰደ፡ ሰብኣይ ኣብ ኣገልግሎት እንተኸደ በይና መስ ቆልዑን ኣረገውትን ተሪፋ አደዳ

ጥሜትን ሕሰምን ኮይና ዘላ ንሳ‘ያ።

ካብኡ ሓሊፉ ድማ ኣብ‘ቲ ገደብ ዘይብሉ ብሃገራዊ ኣገልግሎት ዝብል ስም ዝጽዋዕ ባርነት ንእስነተን

ይማኽን ጸኒሑን ኣሎን። ካብኡ ሓሊፉ‘ውን ክሳብ ኣደዳ ሰጋዊ ግህሰትን፣ ክሳብ እንተጠኒሰን መራሕቲ

ተግባራቶም ንምሰታር ብመላስ ኣውያት ዘይብሉ አገባብ ኣብ ልዕሊኤን መቅተልቲ ከም ዝፍጽሙ‘ውን

ፍሉጥ ነገር እዩ። ሰለዚ ሃገራዊ ኣገልግሎት ኣብ ትሕቲ ዝብል ሕጊ/ ወይ ዘይሕጊ፡ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ

ዝፍጸም ዘሎ ማእለያ ዘይብሉ ግህሰታት፡ ኣብ ኤርትራ መሰላት ጓል አንስተይቲ እንታይ ከምዝመስል

እኹል ገላጺ እዩ። ኣብ ትሕቲ እዚ ኩነታት እዚ ድማ መዳይ ትምህርትን፡ ስራሕን፡ ጥዕናን ኤርትራዊት ጓል

አንስተይቲ ኣንቆልቍሉ ምድሪ ሃሪሙ ከምዘሎ ዝስሓት ኣይኮነን።

ስለዚ ነዚ ናይ ሎሚ ጽቡቕ አጋጣሚ፣ ማለት መዓልቲ ኣድማሳዊ ሰብኣዊ መሰል፣ ተጠቒመ ካብተን

ብቐዳምነት ክንቃለሰለን አሎና ዝብለን ጎስጓሳት እዘን ዝስዕባ ክጸቕጠለን እፈቱ፤

- መላኺ ስርዓት ካብ ሱሩ ሚሒኻ፡ ኣብ ቦቱኡ ዲሞክራስያውን ቅዋማዊን መንግስቲ ንምትካል

ንዝካየድ ዘሎ ቃልሲ ምስካልኦት ኢድ ንኢድ ተተሓሒዝካ ምሕያሉ

- ዝመጽእ ስርዓት ኤርትራ መባእታዊ ሰብኣዊ መሰላትን ክብርታትን ከማልእ ዘለዎ ክኽውን፣ ማለት

ኣህጕራዊ ሕግን ስምምዕን ክህልዎን ብኡ ክቕየድን ሓቢርካ ምቅላስ፤